Το Καθίδρυμα Ιστορικών και Αρχαιολογικών Ερευνών «Κορσεαί» δημιουργήθηκε τον χειμώνα 2016/2017 από την διευθύνουσα ομάδα της ενάλιας αρχαιολογικής έρευνας Φούρνων σε σύμπραξη με εκπροσώπους του Δήμου Φούρνων. Καθοριστικός παράγοντας για την δημιουργία του υπήρξε η εμπειρία των δύο πρότερων ερευνητικών περιόδων στο αρχιπέλαγος των Φούρνων, μία εμπειρία βαθιά καθοριστική για όσους συμμετείχαν σ’ αυτήν. Ο άνευ προηγουμένου πλούτος των ενάλιων ευρημάτων σε μία μικρή και απομονωμένη νησιωτική ενότητα που σπανίως εμφανίζεται στο ιστορικό προσκήνιο, αναθεώρησε πλήρως τον τρόπο με τον οποίο βλέπαμε το Αιγαίο έως σήμερα και κατέδειξε, ότι η σημασία κάποιων τόπων μπορεί να είναι πολύ ευρύτερη από ότι αφήνουν τα ιστορικά συμφραζόμενα και τα αρχαιολογικά τεκμήρια χερσαίων θέσεων να διαφανεί. Η ιστορική σημασία των νησιωτικών κοινοτήτων ως μικρόκοσμων, ως απομονωμένων γεωγραφικά μονάδων, ταυτόχρονα όμως και ως ψηφίδων ενός ευρύτερου μωσαϊκού θαλάσσιας επικοινωνίας και συναλλαγής και τέλος ως «πατημάτων» για την περαίωση ενός θαλασσίου ταξιδιού, έχει αναλυθεί σε μονογραφίες και συλλογικά έργα στο παρελθόν. Όχι σε εξαντλητικό βαθμό – η κατανόηση εξάλλου της ιστορικής σημασίας ενός τόπου δεν είναι πάντα απαραίτητο να εναρμονίζεται με προτεινόμενα ιστορικά μοντέλα. Το αν οι Φούρνοι αποτελούν μία εξαίρεση στους κανόνες ή υπάγονται και αυτοί στην νομοτέλεια των ιστορικών θεωρήσεων, αυτό είναι κάτι που μόνο η συνέχεια της αρχαιολογικής έρευνας θα καταδείξει.

    Οι δυνατότητες στο μεταξύ που παρέχουν οι Φούρνοι, ως ένα πεδίο ιστορικής και αρχαιολογικής έρευνας μοιάζουν προς το παρόν ανεξάντλητες. Έχοντας την αίσθηση ότι με τις δύο πρώτες ενάλιες αρχαιολογικές έρευνες στους Φούρνους απλά «αποξέσαμε την κορυφή του παγόβουνου», αναζητήσαμε επίμονα τρόπους για την εξασφάλιση της συνέχειας των ερευνών και την εντατικοποίησή τους. Όλα αυτά σε μία ιδιαιτέρως δύσκολη οικονομική συγκυρία για την Ελλάδα, όπου οι προϋπολογισμοί όλων των ερευνών πεδίου συρρικνώνονται και αρκετές ματαιώνονται λόγω ελλείψεως οικονομικών πόρων και μέσων. Αν οι αρχαιολογικές έρευνες πεδίου πρέπει να καταστούν βιώσιμες, η ανάγκη για εξωστρέφεια εμφανίζεται πλέον περισσότερο επιτακτική από οποιαδήποτε άλλη στιγμή στο παρελθόν.

    Το παρόν Καθίδρυμα ευελπιστεί να γίνει καταρχήν μία πλατφόρμα επικοινωνίας και διακοίνωσης, που θα αναθερμάνει το ιστορικό και αρχαιολογικό ενδιαφέρον για την περιοχή αυτή του Αιγαίου. Στους απώτερος στόχους του είναι η οικονομική και υλικοτεχνική υποστήριξη κάθε έρευνας πεδίου της Αρχαιολογικής Υπηρεσίας ή άλλων επιστημονικών φορέων, η ενθάρρυνση με κάθε τρόπο ερευνών σε ιστορικά αρχεία και γενικά η προώθηση κάθε είδους μελέτης που θα συμβάλει στην κατανόηση του πολιτιστικού αποθέματος και την ανασύσταση του παρελθόντος των νησιών αυτών και του περίγυρού τους.

    Η ιστορία παρόμοιων καθιδρυμάτων, εταιρειών και συλλόγων σε άλλες νησιωτικές περιφέρειες του Αιγαίου έχει καταδείξει ότι κάποια από αυτά τα σχήματα επιβίωσαν σε αξιοσημείωτα μεγάλο βάθος χρόνου και παρήγαγαν σημαντικό εκδοτικό έργο, το οποίο έμεινε ως μία διαρκής παρακαταθήκη στην επιστημονική έρευνα και στους μελετητές του μέλλοντος. Στους Φούρνους, μία από τις εσχατιές του Αιγαίου, αυτό επιχειρείται για πρώτη φορά. Με την πεποίθηση ότι η προσπάθεια αυτή θα μακροημερεύσει και ότι θα υπάρξουν οι συνεχιστές ημών.

Εκ των ιδρυτικών μελών

Δρ. Γεώργιος Κουτσουφλάκης, Αρχαιολόγος ΕΕΑ-ΥΠΠΟΑ

Διευθυντής Ενάλιας Αρχαιολογικής Έρευνας Φούρνων